De waanzin van de oorlog is zelden zo goed uitgebeeld als in Apocalypse Now, die nu te zien is in de definitieve (?) final cut. Coppola zegt hier zelf over: ”The REDUX version had all that had been cut out, restored. Later on, once again, when asked which version I personally wanted to be shown, I often felt that the original 1979 was too abruptly shortened, and Redux was too long, and settled on what I now felt was the perfect version, which is what we’ve shown at Tribeca earlier this year, called Apocalypse Now Final Cut.” Voorafgaand aan de film draaien we de korte documentaire Dutch Angle: Chas Gerretsen & Apocalypse Now. Gerretsen heeft unieke foto’s gemaakt op de set.
Er is nauwelijks discussie mogelijk: Apocalypse Now (1979) moet tot de beste en meest interessante films van de vorige eeuw worden gerekend. Scenarist, producent en regisseur Francis Ford Coppola legde zijn vinger hardhandig op het grootste Amerikaanse trauma van de jaren zestig en zeventig: de verloren oorlog in Vietnam. Coppola vond daarvoor een eigen, magistrale beeldtaal uit: kalm, bijna dromerig, glijdt de camera door de jungle, waardoor details lang blijven hangen. Vaak nagevolgd, nooit overtroffen en nu, na veertig jaar, nog altijd overweldigend. Captain Benjamin Willard (Martin Sheen) krijgt een geheime opdracht. Over de grens, in Cambodja, moet hij de losgeslagen Amerikaanse kolonel Walter Kurtz (Marlon Brando) vermoorden. Kurtz, ooit een briljante carrièremilitair, is duidelijk gek geworden. Diep in de jungle heeft hij een sekte om zich heen verzameld, waarover hij heerst als een sadistische dictator, zijn interesse in filosofie en poëzie ten spijt. De lange tocht naar Kurtz voert over een rivier, een niemandsland dat zwaar wordt bevochten door Amerikaanse troepen en de Vietcong. Met de andere mannen op het rivierbootje, jonge jongens die dromen van een bestaan als kok in Louisiana of als surfer in California, wordt Willard onherroepelijk de krankzinnigheid van de oorlog ingezogen.
Complete oorlog was ook de productie van Apocalypse Now. Aanvankelijk zou niet Coppola maar George Lucas de regie voeren. Coppola voltooide eerst nog deel twee van The Godfather (1974), Lucas ging aan de slag met Star Wars (1977). Zeker een half dozijn acteurs wees de rol van Willard af. Na twee weken filmen verving Coppola Harvey Keitel door Martin Sheen. Het Amerikaanse leger weigerde alle medewerking. Filmen in Australië werd verboden. Op de Filipijnen leverde de zelfbenoemdepresident, generaal Marcos, tegen forse betaling manschappen en materieel, maar de helikopters en piloten die Coppola nodig had werden ook ingezet tegen Filipijnse opstandelingen. Tientallen mensen raakten gewond of werden ziek. De opnamen vergden veertien maanden, het monteren bijna twee jaar; het film-en showvakblad Variety publiceerde een cynisch verhaal over de trage productie onder de vette kop Apocalypse When?
Anders dan welke oorlogsfilm ook, met uitzondering van Paths of Glory (Stanley Kubrick, 1957) is Apocalypse Now nadrukkelijk niet een verhaal waarin het goed als vanzelfsprekend het kwaad overwint. Willard beseft gaandeweg dat hij net zo gestoord is als Kurtz. Goed en kwaad lopen in elkaar over, zijn niet van elkaar te onderscheiden. Geen enkel karakter is een held: iedereen is bang en grijpt naar drank en drugs. Of verschuilt zich achter diepe minachting, zoals helikoptercommandant Bill Kilgore (Robert Duvall) die gewoon lekker wil surfen in een door mortiervuur omgewoelde branding. Spleetogen zijn klootzakken want: Charlie don’t surf! Apocalypse Now is geen realistische Vietnamfilm à la Platoon (Oliver Stone, 1986). Coppola bedacht en realiseerde eenvoudig een nieuwe mythe. De film werpt louter vragen op en beantwoordt er niet één. Sommige scènes lijken tot leven gewekte hallucinaties. Loom dwingen die beelden je mee in de lethargie, de wanhoop, de gekte en the horror… the horror…