Citizen K

De levendige documentaire over Michail Chodorkovski, de rijke zakenman die het aan de stok kreeg met Poetin, is meteen ook een geschiedenisles over de recente Russische geschiedenis. Of hij een schurk, een slachtoffer, een held of een idealist is en was blijft steeds in het midden.

Angst Grof taalgebruik


Burger K, dat is Michail Chodorkovski (Khodorkovsky in het Engels), de gewiekste zakenman die in het ontluikende kapitalisme van het Rusland van de jaren 90 razendsnel opklom tot miljardair. Samen met een aantal andere ondernemers die handig gebruik maakten van de onduidelijke nieuwe situatie in de economie, behoorde hij tot de zeven oligarchen, die als snel veel invloed kregen in het Russische bedrijfsleven.

Ook gingen ze zich met politiek bemoeien, door bijvoorbeeld Jeltsin te steunen. Ongetwijfeld ook om hun positie zeker te stellen. Toen Poetin aantrad, begon hun invloed af te brokkelen. Chodorkovski sprak zich uit tegen Poetin, en werd niet lang daarna gearresteerd op verdenking van belastingontduiking en x. Hij verdween voor jaren achter de tralies, ergens ver weg in Siberiƫ. Tegenwoordig woont hij in Londen, en droomt ervan naar Rusland en in de politiek terug te keren.

De levendige documentaire schetst niet alleen een beeld van het leven van Chodorkovski, maar evenzoveel van de politieke situatie in Rusland en van Poetin als leider. Maker Alex Gibney laat bewust een oordeel achterwege. Chodorkovski is in de film een enigmatische man: hij meldt eerlijk dat hij niet altijd aan de goede kant heeft gestaan, maar is ook charmant en open in de interviews en hij is een fervent voorvechter van democratie in Rusland. Toch weet je als kijker steeds niet hoe je de veelvuldige glimlachjes van Chodorkovski moet opvatten. Was hij nu een held, een slachtoffer, een schurk of toch een idealist?