Lumen vertoont drie films van Yasujirō Ozu, over wie de Duitse regisseur Wim Wenders eens zei: ‘Voor mij is nooit eerder en nooit later meer cinema zo dicht bij zijn essentie gekomen.’
Een man woont samen met zijn twee dochters. De oudste dochter heeft haar gewelddadige, alcoholistische man verlaten en is met haar kind opnieuw bij haar vader ingetrokken. De jongste dochter is zwanger van een nietsnut die haar ontloopt. De dochters ontdekken dat hun moeder, van wie ze altijd gedacht hadden dat ze dood was, nog leeft en dat ze hun vader lang geleden heeft verlaten voor een andere man. Die ontdekking heeft noodlottige gevolgen.
Tokyo Twilight is met een abortus en een zelfmoord Ozu’s meest melodramatische film. Waar hij meestal de neiging heeft zich te verlaten op suggestie, is deze film vrij expliciet. De zelfmoord blijft buiten beeld, maar we horen het gerinkel van de overweg en het geluid van de trein. Meestal beginnen Ozu’s films met het tonen van dagelijkse handelingen. Tokyo Twilight kent vanaf het begin veel onkarakteristiek emotionele scènes: er wordt geruzied en gehuild, er worden verwijten gemaakt. Ook het jaargetijde waarin de film zich afspeelt draagt bij aan het melodrama. Tokyo Twilight is Ozu’s enige film die zich afspeelt in de winter met koud en donker weer. De film laat zien wat er gebeurt als Ozu melodrama maakt. Daarmee is het een fascinerende uitzondering in zijn oeuvre.
‘Als er zoiets is als de heilige graal van de cinema, is dat voor mij het werk van de Japanse regisseur Yasujirō Ozu,’ zo begint Wim Wenders zijn documentaire Tokyo-Ga (1985). Yasujirō Ozu (1903-1963) maakte 54 films: zwijgende films in de jaren twintig, zwart-witfilms van de jaren dertig tot en met vijftig, en aan het eind van zijn carrière zes kleurenfilms. In een sobere filmstijl vertelt hij keer op keer een eenvoudig, tot de essentie teruggebracht verhaal over eenzelfde groep mensen (de Japanse middenklasse) in dezelfde stad (Tokio). Hoewel hij wordt gezien als de ‘meest Japanse van alle Japanse filmmakers’, zijn zijn films tegelijkertijd universeel. Zoals Wenders zegt: ‘Ik herken in zijn films alle gezinnen in alle landen van de wereld, inclusief mijn ouders, mijn broer en mijzelf.’ EYE brengt nu drie van Ozu’s latere zwart-witfilms uit. Lumen vertoont deze in april.
